Szybowiec - Jak to działa? Jak to lata?

Szybowiec jest statkiem powietrznym nieposiadającym własnego napędu. Start szybowca polega na wyciągnięciu go na odpowiednią wysokość samolotem lub wyciągarką. Aby lecieć, wykorzystuje wznoszące prądy powietrza.

Kto wykonał pierwszy lot szybowcem?

Pionierem szybownictwa był Otto Lilienthal, który w XIX wieku zajmował się projektowaniem modeli maszyn latających bez napędu. Otto Lilienthal zginął podczas jednego z 2000 krótkich ślizgów, a projekty jakie stworzył, były bazą do późniejszych prac nad rozwojem lotnictwa m.in. dla braci Wright oraz Czesława Tańskiego – pierwszego, polskiego konstruktora szybowca.

  • Pierwszy lot szybowcem w Polsce wykonał Czesław Tański w czerwcu 1896 roku w miejscowości Wygoda koło Janowa Podlaskiego.

Od tego czasu znacznie rozwinęła się technologia, wspomagające narzędzia i technika lotu, ale jedno pozostało bez zmian – niezwykłe emocje, jakie towarzyszą płynnemu lotowi szybowcem.

Szybowce - niezapomniane wrażenia z lotu szybowcem

Jak wygląda szybowiec?

Szybowce z wyglądu przypominają niewielkie samoloty - awionetki. Mają jednak węższy kadłub i o wiele dłuższe skrzydła - to właśnie one pomagają szybowcowi dłużej utrzymywać się w powietrzu, rozkładając ciężar pilota i maszyny na większym obszarze.

Do tego ich konstrukcja jest bardzo lekka. Aby utrzymywać się w powietrzu, kształt szybowca powinien być jak najbardziej aerodynamiczny.

W kokpicie jest miejsce dla pasażera. W przypadku dwumiejscowych szybowców uczestnicy lotu siedzą jeden za drugim (w odróżnieniu od samolotów, w których siedzenia są ustawione obok siebie). 

Czy szybowiec ma silnik?

Nie -  tradycyjny szybowiec nie posiada napędu silnikowego. W tym właśnie cały jego urok, że pozbawiony jest wszystkich wspomagaczy, a pilot zdaje się tylko na siły natury.

Istnieje jednak wersja szybowca z silnikiem i wtedy nazywany jest on motoszybowcem. W zależności od typu taki motoszybowiec może mieć silnik oraz śmigło zamontowane na stałe lub silnik może być schowany w kadłubie i wyciągany jest tylko przy konieczności lądowania w terenie lub przy samostarcie.

Jak lata szybowiec?

Szybowiec lata wykorzystując prądy powietrzne - siły nośne, opór i ciężar.  Samolot lub wyciągarka podczas startu daje szybowcowi pewną ilość energii potencjalnej, która następnie - poprzez różnicę wysokości - jest zamieniana w energię kinetyczną i pozwala konstrukcji nabrać prędkości. Jednak pomimo tego, bez silnika wysokość będzie nieustannie tracona. Pilot musi więc  znaleźć powietrze, które unosi się szybciej niż szybowiec opada. Na szczęście istnieją sposoby na wydłużenie lotu, a doświadczeni piloci wykorzystując odpowiednie prądy termiczne, orograficzne i noszenie falowe, potrafią utrzymać się w powietrzu przez wiele godzin.

Szybowce wykorzystują termikę (wznoszące się kolumny ciepłego powietrza wywołane ogrzewaniem gruntu przez słońce) podobnie jak na przykład ptaki drapieżne. Piloci szybowcowi zawsze wypatrują chmur, ponieważ istnieje duża szansa, że właśnie ​​pod nimi będzie termika. Co więcej, ciemniejsze obszary gruntu, takie jak tereny zabudowane czy zaorane pola, wytwarzają silniejszą termikę, ponieważ pochłaniają więcej ciepła i lepiej je oddają.

Szybowce - prądy powietrzne - tabela informacyjna

Co jest szybsze: samolot czy szybowiec?

Na to pytanie nie ma jednoznacznej odpowiedzi, ponieważ wiele zależy od warunków i od samych statków powietrznych. To tak jakby porównywać żaglówkę i motorówkę - jesli wiatr jest korzystny to żaglówka wyprzedzi motorówkę. W przypadku skonfrontowania ze sobą szybowców i lekkich samolotów rozwijane prędkości są podobne.

  • W tym miejscu warto wspomnieć o rekordzie świata, kiedy to szybowiec w Nowej Zelandii pokonał dystans około 3000 km od wschodu do zachodu słońca. Średnia prędkość wynosiła 300 km/h. Osiągnięcie takiego wyniku nie byłoby możliwe w przypadku przelotu samolotem. 

Ale oczywiście istnieją takie samoloty, które są zdecydowanie szybsze od szybowców.

Co robi szybowiec w nocy?

Zazwyczaj przebywa w hangarze. W Polsce nocne loty szybowcem mogą być praktykowane, ale nie można zabierać pasażera. Na końcach skrzydeł szybowca oraz na stateczniku musi być zamontowane oświetlenie. Do wykonania takiego lotu konieczne jest specjalne przeszkolenie. Wiele krajów jednak całkowicie zabroniło latania szybowcami po zmroku ze względu na bezpieczeństwo.

Co to jest prosty szybowiec?

Pytanie prosto z krzyżówki. Profesjonalni szybownicy nie używają takiego określenia. Prostymi szybowcami nazywane są potocznie nieco mniej zaawansowane konstrukcje, które jednak mają podobny schemat działania: unoszą się w prądach powietrznych, wykorzystując siły natury. Najprostszą formą szybowca jest latawiec, który można samodzielnie zbudować, wykorzystując drewniany szkielet i papierowe wypełnienie. Może to być również lotnia, czyli pilotowany statek powietrzny, posiadający płócienne skrzydła i minimalną strukturę.

Jak startuje szybowiec?

Szybowiec może startować przy pomocy wyciągarki lub za samolotem.

  • Start za wyciągarką

Metoda startu za pomocą wyciągarki polega na umieszczeniu na przeciwległym końcu pasa startowego pojazdu ze stalową liną rozciągniętą na całej długości pasa startowego i przymocowaną do szybowca. Kiedy szybowiec jest gotowy do startu, członek załogi naziemnej podnosi skrzydło szybowca (szybowce nie mają podwozia, więc leżą na jednym skrzydle, gdy są w stanie spoczynku), a kierowca wyciągarki uruchamia ją.

Następnie linka napręża się ze znaczną prędkością, unosząc szybowiec w powietrze w taki sam sposób, jak latawiec startujący podczas biegu.Po osiągnięciu odpowiedniego pułapu szybowiec wypoziomuje się, a kabel wyciągarki zostanie odłączony.

  • Start za samolotem

Start za samolotem polega na przymocowaniu szybowca do lekkiego samolotu za pomocą liny. Samolot holuje szybowiec na odpowiednią wysokość i dopiero wtedy linka holująca zostaje zwolniona. W porównaniu ze startem za wyciągarką jest to zdecydowanie łagodniejsza forma wznoszenia szybowca. Dzięki tej metodzie szybowiec osiąga wyższą wysokość i może też wykonać dłuższy lot. 

Jak startuje szybowiec? Start za wyciągarką i za samolotem

Jak ląduje szybowiec?

Aby bezpiecznie wylądować, należy znaleźć się na odpowiedniej wysokości i "ześlizgnąć się" prądem powietrznym do wybranego miejsca. Do lądowania szybowca nie jest konieczne lotnisko czy lądowisko, choć oczywiście najlepiej wylądować tam, skąd się wystartowało. Dla doświadczonego pilota lądowanie jest dość prostym i mało problematycznym manewrem, który może być zrealizowany nawet na fragmencie odsłoniętego pola czy łąki. 

Jak długo może latać? Jak daleko może dolecieć?

Aby szybowiec mógł długo i daleko lecieć, konieczne są sprzyjające warunki i pilot, który potrafi te warunki optymalnie wykorzystać. Szybowce produkowane obecnie mogą z wysokości 1 km pokonać dystans od 25 do 60 km. Można wykonywać nimi krótkie loty po kręgu nadlotniskowym lub godzinami „pływać” po niebie. Przy sprzyjających warunkach atmosferycznych taki swobodny lot może trwać nawet 10 godzin. W górach dodatkowym sprzymierzeńcem jest wiatr, który dobrze wpływa na ciepłe, wznoszące prądy, umożliwiając realizację dłuższych lotów.

Jak się steruje podczas lotu szybowcem?

Szybowcem steruje się używając lotek na skrzydłach oraz steru kierunku i steru wysokości na statecznikach pionowym i poziomym. Jest to dużo bardziej precyzyjne niż sterowanie lotnią. Pilot wykorzystuje umiejscowione w kokpicie pedały oraz drążek sterowy.

Czy szybowiec jest bezpieczny?

Tak jak wszystkie sporty lotnicze latanie wiąże się z pewnym ryzykiem, ale jeżeli będziemy się stosować do podstawowych zasad ostrożności i skrupulatnie przygotujemy się do lotu, potencjalne zagrożenia są minimalne. Szybownictwo jest jednym z najbardziej bezpiecznych sportów lotniczych, zaraz po lotach balonem.

Szybowcem nie można „spaść” z nieba. Jest on tak zaprojektowany, by zmiana wysokości nawet w najmniej sprzyjających warunkach była stosunkowo delikatna. A fakt, że szybowiec może lądować w wielu miejscach poza lotniskami (na przykład na polu) sprawia, że nie musimy się martwić o bezpieczne lądowanie. Na sytuacje ekstremalne np. urwanie skrzydła (szanse na to są mniejsze niż minimalne) pilot też musi być przygotowany – zabiera z sobą do szybowca awaryjny spadochron.

---

Szybownictwo jako sport

Co można osiągnąć w tym sporcie?

Miarą osiągnięć pilota szybowca są odznaki FAI – Srebrna, Złota, Diamentowa. Przyznawane są one za odpowiednio wysokie i długie loty. Piloci otrzymują także wyróżnienia za przeloty 1000 km i 2000 km. Najwyższym światowym wyróżnieniem jest  Medal Lillienthala przyznawany za wybitne osiągnięcia i zasługi dla szybownictwa na świecie. Polski Aeroklub nadaje lokalny odpowiednik Medalu Lillienthala - Medal Tańskiego.

  • Maksymalna wysokość, na jaką wzniósł się szybowiec, wynosi aktualnie ponad 13 000 metrów nad ziemią.

Oczywiście dodatkowo piloci mogą brać udział w Zawodach Szybowcowych oraz Mistrzostwach Europy i Świata. Polscy piloci zajmują w rankingach światowych wysokie lokaty.

Szybownictwo jest również doskonałym wstępem do dalszego rozwoju w kierunku pilotowania samolotów.

Jak zostać pilotem szybowcowym? Jak długo trwa nauka?

Szkolenie szybowcowe dostępne jest dla każdego, kto ma przynajmniej 14 lat, jest sprawny fizycznie i nie ma przeciwwskazań lekarskich. Szkolenie składa się z części teoretycznej, obejmującej m.in. takie zagadnienia jak aerodynamika, mechanika lotu, prawo i przepisy lotnicze, nawigacja, meteorologia, budowa szybowców i osprzętu, zasady pilotażu szybowcowego. Zdany egzamin teoretyczny upoważnia do rozpoczęcia szkolenia praktycznego.

Praktyka odbywa się na dwumiejscowym i dwusterowym szybowcu. Oznacza to, że pilot ma komplet sterów, ktore są mechanicznie połączone z urządzeniami drugiego pilota. Program obejmuje m.in.: lot po prostej, naukę zakrętów, naukę startu, naukę lądowania, sytuacje niebezpieczne podczas startu, naukę wyprowadzania z korkociągu, loty sprawdzające, loty samodzielne. Praktyczne szkolenie szybowcowe trwa około 7-10 dni.

Kursy szybowcowe

Podstawowe szkolenie uprawnia do lotów samodzielnych pod nadzorem instruktora. Dalsze szkolenie to doskonalenie techniki pilotażu, lądowania, nauki lotów z wykorzystaniem termiki oraz nauki akrobacji. Aby uzyskać licencję pilota szybowcowego PL(G) należy zaliczyć cały wymagany cykl szkolenia, wylatać minimum 35 h oraz zdać egzamin teoretyczny i praktyczny przed Państwową Lotniczą Komisją Egzaminacyjną.

Szybownictwo - koszty

Jeśli nigdy nie latałeś szybowcem, na początek zachęcamy do odbycia lotu w roli pasażera. Jest to zazwyczaj koszt 250-500 zł. Cena podstawowego szkolenia szybowcowego wynosi około 5000-6000 zł (w zależności od podmiotu szkolącego). Dalsze szkolenie do uzyskania licencji to wydatek kolejnych kilku tysięcy złotych.

Ile kosztuje szybowiec?

A jakie są koszty zakupu szybowca? Używany sprzęt można kupić za kilka-kilkanaście tysięcy złotych, ale nowe maszyny osiągają ceny kilkuset tysięcy złotych.

Jak widać koszty latania szybowcem są dość wysokie i dyscyplina może wydawać się elitarna, ale przecież wszystko jest możliwe w pogoni za marzeniami.

Dlaczego warto szybować?

Swobodny lot był od wieków marzeniem wielu ludzi – teraz spełnić może je prawie każdy. Lot szybowcem to niezwykłe emocje, piękne widoki i czas na odprężenie w ciszy.

  • I na koniec ciekawostka. Atrakcyjność szybownictwa została zauważona przez marketingowców. W kampanii reklamowej jednego z najpopularniejszych polskich banków w 2020 roku wziął udział sławny szybownik Sebastian Kawa, 15-krotny mistrz świata w szybownictwie. To oznacza, że już nie tylko piłkarze mogą liczyć na zyskowne kontrakty reklamowe, a docenieni zostają również sportowcy z mniej znanych dyscyplin.

---

Latanie szybowcem - Pierwsze kroki

To zupełnie normalne, że zanim spróbujemy lotu szybowcem, chcielibyśmy jak najwięcej dowiedzieć się o tej dyscyplinie sportowej i wszystkich sprawach związanych z lotem.

#1 Dlaczego warto spróbować lotu szybowcem?

Dlatego, że latanie jest jedną z tych czynności, które dają najwięcej emocji, a wspomnienie lotu szybowcem będzie Ci prawdopodobnie towarzyszyć do końca życia. Loty szybowcem niosą ze sobą zupełnie inne wrażenia niż latanie samolotami. Zapewne miałeś już okazję być na pokładzie wielkich samolotów pasażerskich, ale te doświadczenia są nie do porównania.

#2 Czy latanie jest dla mnie?

Już sam fakt, że zadajesz takie pytanie, czyni Cię osobą zaciekawioną tym tematem i prawdopodobnie otwartą na nowe doświadczenia. Prawda jest jednak taka, że nie przekonasz się, dopóki nie spróbujesz. Jeżeli masz ochotę spojrzeć na świat z góry i oderwać się na chwilę od ziemi, to lot szybowcem może Ci się spodobać. Sprawdź relację Oli, aby dowiedzieć się jakich wrażeń dostarcza lot szybowcem.

#3 Jakie korzyści daje szybownictwo?

To sport, który uczy odpowiedzialności. Nie wyćwiczysz mięśni, ale udoskonalisz osobowość i charakter. To doskonały pomysł na relaks i odstresowanie. Na pewno poznasz też wyjątkowych ludzi - pasjonatów, nieco oderwanych od ziemi, ale tworzących braterską społeczność.

#4 Czy mogę latać z rodziną?

Szybownictwo to sport indywidualny. W szybowcu mogą lecieć maksymalnie dwie osoby, w tym pilot. Rodzina może jedynie obserwować loty z ziemi.

#5 Jak zacząć swoją przygodę z szybownictwem?

Jeżeli szukasz najprostszych rozwiązań, zamów prezent lot szybowcem z oferty Prezentokracji, a resztę my za Ciebie zrobimy. Jeżeli wolisz wyzwania, skontaktuj się w pierwszej kolejności z najbliższym Aeroklubem w okolicy lub Klubem Szybowcowym – niektóre, ale nie wszystkie, realizują komercyjne loty.

#6 Gdzie można polatać szybowcem?

W Polsce jest kilka takich miejsc, które oferują chętnym poszukiwaczom lotniczych wrażeń możliwość skorzystania z atrakcji w postaci lotu szybowcem:

  • W okolicach większych miast:

Lot szybowcem nad Wrocławiem >>

Lot szybowcem nad Częstochową >>

Lot szybowcem nad Trójmiastem >>

  • Z widokiem na słynne obiekty:

Lot szybowcem nad Zamkiem Książ >>

  • W górach:

Lot szybowcem nad Tatrami >>

Lot szybowcem w Gorcach >>

#7 Czy lot szybowcem to dobry prezent? Czy są jakieś ograniczenia?

Dla kobiety i mężczyzny. Na 18. urodziny i na 60. urodziny. Dla zwariowanych i dla rozważnych. Zanim jednak zdecydujesz się na zakup takiego prezentu, upewnij się, czy nie ma ograniczeń związanych z wagą i wzrostem pasażera. Dotyczy to zarówno górnej, jak i dolnej granicy. W szybowcach bowiem z jednej strony jest dość mało miejsca, a z drugiej strony wymagają minimalnego obciążenia. Niestety nie ma tutaj uniwersalnej zasady, ponieważ relizatorzy lotu posiadają różnego rodzaju statki powietrzne. Loty nie są polecane małym dzieciom, ale już nastolatkom jak najbardziej można śmiało sprawić taką niespodziankę.

#8 Loty motoszybowcem - jaka jest różnica?

Motoszybowce mają tę zaletę, że nie potrzebują ani wyciągarki, ani samolotu, aby wznieść się w powietrze. Są więc bardziej "samodzielne" od swoich bezsilnikowych braci. Z drugiej jednak strony niektórzy uważają, że cała radość szybowania opiera się właśnie na braku dodatkowego wspomagania w wyposażeniu maszyny. Zachęcamy, aby na własnej skórze przekonać się o zaletach i wadach obu opcji.

Lot motoszybowcem nad Tatrami >>

Lot motoszybowcem nad Pieninami >>

Lot motoszybowcem w okolicach Nowego Targu >>

Lot motoszybowcem nad Parkiem rozrywki w Zatorze >>

Lot motoszybowcem nad Bielsko-Białą >>

Lot motoszybowcem nad Beskidami >>

---

Podobne tematy: