Wywiad: Sztuka latania balonem

Skąd się bierze miłość do baloniarstwa?

Miłość do latania to normalna ciekawość, która rodzi się już u małego dziecka. Gdzieś w nas jest takie marzenie o bujaniu w obłokach.

Balon ma to do siebie, że obcujemy z przyrodą bezpośrednio. Tam nie ma żadnej kabiny, jesteśmy w bezpiecznym koszu wiklinowym i możemy niemalże dotykać chmur.

Jakie uczucia towarzyszą pasażerom podczas pierwszego lotu balonem?

Trzeba przyznać, że zdecydowana większość jest zachwycona. Ogromne emocje, piękne widoki. Oczywiście w przypadku prezentów, często nie jesteśmy w stanie przewidzieć tego, czy taki prezent się spodoba. W efekcie zdarza się, że taka niespodzianka w pierwszym momencie spotyka się z oporem. Mieliśmy taką sytuację, że dzieci sprezentowały lot balonem w okolicach Wrocławia  rodzicom.

Wszystko było organizowane w wielkiej tajemnicy. Rodzice przyjechali na miejsce odlotu z zawiązanymi oczami i dopiero tuż przed startem, dowiedzieli się co ich czeka. Niestety pierwszą reakcją był strach. Oboje powiedzieli, że nigdzie nie lecą. Kilkanaście minut trwało, zanim dzieci a później także i my przekonaliśmy ich do tego, że jest to bezpieczna, piękna przygoda, z której warto skorzystać. W efekcie był to jeden z bardziej udanych lotów, z którego wszyscy byli zadowoleni i na pewno pozostały po nim piękne wspomnienia.

W efekcie obdarowani rodzice byli bardzo zachwyceni i będą polecać latanie balonem jako fascynującą i bezpieczną przygodę.

Czy każdy może polecieć balonem?

W zasadzie polecieć może każdy, ale istniej pewna grupa ludzi podwyższonego ryzyka dla której lot musi być przygotowany w sposób szczególny. Do tej grupy należą między innymi ludzie z endoprotezami kończyn, bioder czy kolan, ludzie po niedawno przebytych złamaniach kości, dzieci czy inwalidzi. To są przede wszystkim ludzie, którzy z jakiegoś powodu mogliby źle znieść np. awaryjne lądowanie. Oczywiście loty dla tych ludzi również się odbywają, ale wtedy musi być idealna pogoda, dokładny plan lotu i duża przestrzeń do bezpiecznego lądowania. Startujemy i lądujemy przy łagodnym wietrze.

Trzeba zaznaczyć, że nie powinni latać ludzie, którzy w ostatnich 24 godzinach nurkowali oraz osoby po spożyciu alkoholu.

A co z ludźmi, którzy mają lęk wysokości?

Z lękiem wysokości jest różnie. Najczęściej jest tak, że osoby, które mają lęk wysokości, albo tylko myślą, że go mają, w balonie go tracą. Leciała kiedyś ze mną pani, która na wysokości 50 – 60 metrów powiedziała, że ma lęk wysokości. Opowiadała, że w domu na balkon wychodziła tyłem. W balonie nagle się okazało, że ten lęk jej nie przeszkadza.  To jest trochę tak, że jak masz możliwość ewakuacji, to z niej korzystasz – w balonie takiej możliwości nie ma. Zawsze jednak do takich spraw trzeba podchodzić rozważnie i na pewno nie wolno nikogo do tej przyjemności zmuszać. Dla nas bezpieczeństwo jest najważniejsze, a lot balonem musi być przyjemnością.

Pilot zawsze obserwuje swoich pasażerów, jeśli tylko nie czują się dobrze stara się wylądować w pierwszym bezpiecznym miejscu. Zdarza się to niezwykle rzadko.

Jak wygląda lot balonem? Na czym polega latanie balonem?

Sztuka latania polega na tym, aby w umiejętny sposób wykorzystać wiatry na poszczególnych wysokościach. Lecieć balonem można tylko z wiatrem, ale kierunek i siła wiatru może się różnić nawet co kilka metrów. Zadaniem pilota jest szukanie odpowiednich wysokości.

Lot balonem - podniebna przygoda

Zobacz

Zdarza się tak, że lot może odbywać się w każdym kierunku. Oczywiście kluczowe jest tutaj również samo przygotowanie do lotu. Jeszcze przed lotem każdy pilot musi zaplanować trasę lotu na podstawie prognozy pogody. W powietrzu pozostaje doświadczenie, wiedza i intuicja pilota.

Jakimi balonami lata się najczęściej – na ogrzane powietrze, gazowymi? Czym one się różną?

W Polsce balonów gazowych jest bardzo mało. W zasadzie aktywne są w tej chwili 2. My latamy balonami na ogrzane powietrze. Jakie są różnice? Przede wszystkim loty balonem gazowym mają inny charakter. Balon gazowy napełnia się jednorazowo i można lecieć 3,4 dni non stop. Balon na ogrzane powietrze może lecieć 3, 4 godziny. Rekord był 8 godzin – ale to przy bardzo sprzyjających warunkach. Różnicą jest także technika latania m.in. sposób osiągania wysokości. Przy balonach gazowych, aby osiągnąć wyższy poziom, należy pozbyć się balastu np. wyrzucić garstkę piasku, my po prostu bardziej podgrzewamy powietrze.

Kolejną różnicą jest to, że balonami gazowymi lata się wyżej. Wprawdzie balonami na ogrzane powietrze również możemy osiągać wysokości 2000-3000 metrów, ale zwykle laty widokowe przeprowadza się na wysokości 200, 300, 500 metrów. Po pierwsze dla walorów widokowych dwa razy wyżej nie ma sensu się wznosić, po drugie trzeba mieć na uwadze ruch powietrzny – jeżeli chcemy wejść w kontrolowaną strefę lotniczą,  wówczas podlegamy dodatkowym wymogom. Niezbędne jest wtedy stały kontakt z lotniskami i strefami zarządzania ruchem powietrznym.

Różnicą jest również to, że balonami na ogrzane powietrze można w każdym miejscu wystartować i w każdym miejscu wylądować. Balonami gazowymi można wystartować tylko z miejsc, gdzie jest dostęp do gazu. I ostatnia kwestia to cena – loty na hel są znacznie droższe.

Dla pasażerów jedyną odczuwalną różnicą jest dźwięk – przy balonach na ogrzane powietrze słychać systematycznie palniki, przy balonach gazowych jest większa cisza.

Czy lot balonem jest bezpieczny?

To jeden z najbezpieczniejszych statków powietrznych. Wysokiej jakości sprzęt i umiejętności pilota są gwarancją 100% bezpieczeństwa. Dobry pilot musi mieć opanowaną meteorologię do perfekcji, całe życie się uczyć i mieć dużo pokory. Lot do lotu jest niepodobny. Najlepiej to widać na zawodach, kiedy wszyscy zawodnicy startują z jednego punktu, dolatują w to samo miejsce, a każdy balon ma inną trasę lotu. To znaczy, że za każdym razem, kiedy wzlatujemy w powietrze, musimy być tak samo uważni i na bieżąco tworzyć trasę lotu w zależności od napotkanych warunków.

Trzeba również wspomnieć, że lot balonem to nie tylko pilot – to również obsługa naziemna, która cały czas jest w kontakcie, wykonuje szereg pomocniczych dla pilota zadań i w odpowiedni sposób jest w stanie zareagować na potencjalne niebezpieczeństwa.

Widokowy lot balonem - okolice Warszawy

Zobacz

Potencjalne niebezpieczeństwa? Co to dokładnie oznacza?

Są to zmiany związane głównie z wiatrem. Niebezpieczny jest zarówno całkowity brak wiatru, jak i nagłe, silne porywy. Niestety są to sytuacje, których nie jesteśmy w stanie zupełnie przewidzieć, bo natura bywa zmienna.

Może się zdarzyć, że podczas startu będą warunki idealne, a na jakiejś wysokości będziemy mieli do czynienia z nagłym, silnym wiatrem. Dlatego tak ważnie jest doświadczenie pilota, który potrafi takie sytuacje przewidzieć i odpowiednio na nie zareagować. Bo takich sytuacji nie należy się bać! Często wystarczy delikatnie skorygować wysokość lotu, aby wrócić w spokojny wiatr. Silny wiatr na wysokościach nie stanowi zagrożenia, to wiatry przyziemne są najistotniejsze.   

Różnice siły wiatru na różnych wysokościach można zobaczyć, obserwując chmury, które na różnych poziomach przemieszczają się różnym tempem.

Czy są jeszcze jakieś inne zagrożenia – oprócz wiatru np. ryzyko pożaru balonu?

Jeżeli będziemy latać w zgodzie ze wszystkimi parametrami bezpieczeństwa, to w trakcie lotu balon nie ma prawa się zapalić. Może się zdarzyć, że balon zostanie przegrzany, wtedy zacznie się topić. 

Taka sytuacja może mieć miejsce, jeżeli na pokład zostanie zabranych za wielu pasażerów i balon nie będzie mógł się unieść, ale to mówimy o absolutnie skrajnych przypadkach. W normalnych sytuacjach nie ma takiej możliwości. Jeżeli chodzi o inne zagrożenia, to może zdarzyć się rozszczelnienie zaworu gazu. Ale to też nie jest problem, bo wtedy zakręca się jeden palnik i działa drugi.

Nowoczesne balony zapewniają pełne bezpieczeństwo, tu nie ma ryzyka – wszystkie potencjalne niebezpiecznie sytuacje są przewidziane, a piloci mają na nie rozwiązanie. Wypadki na balonach można policzyć na palcach jednej ręki.

Lot balonem - Kujawy

Zobacz

Czy baloniarstwo można nazwać sportem ekstremalnym?

Ekstremalne jest to, że jest to statek powietrzny bez napędu, więc nie mamy nad nim pełnej kontroli. Ale żaden pilot nie doprowadza do sytuacji, by znaleźć się w ekstremalnej sytuacji. A jeżeli już się w takiej znajdzie, to robi wszystko, aby się z niej jak najszybciej wydostać.

Czy różnica ciśnień i zmiany temperatury są odczuwalne podczas lotu?

Różnica ciśnień bywa odczuwalna podobnie jak w samolocie, jeśli szybko będziemy zmieniać wysokość lotu. Zdarza się, że zatykają się uszy, ale wtedy wystarczy przełknąć ślinę. Jeżeli chodzi o różnice temperatur to na wysokościach na których my latamy z pasażerami nie jest odczuwalna. Poza tym to są emocje, które bardzo rozgrzewają!

Czego nie można zabierać na pokład?

Na pewno wszelkich rzeczy, które byłyby problemem podczas lądowania lub awaryjnych sytuacji m.in. materiałów łatwopalnych, szkła, ostrych narzędzi, ciężkich przedmiotów. Telefony czy małe aparaty nie stanowią problemów. Zalecamy robienie, ale rozmowy telefoniczne radzimy odłożyć na czas po lądowaniu.

Nie można zabierać ciężkiego sprzętu, bo każdy dodatkowy kilogram podczas lotu ma znaczenie. Mówimy tu o środkach bezpieczeństwa, których należy zawsze bezwzględnie przestrzegać. Ale trzeba też zaznaczyć, że w lotach rekreacyjnych, turystycznych widokowych wszelkie zagrożenie jest zminimalizowane. Latamy tylko wtedy, kiedy mamy niemalże pewność, że lot będzie przebiegał bez komplikacji, a start i lądowanie będzie w bezpiecznym miejscu.

Jaka jest według Pana przyszłość baloniarstwa w Polsce?

W tym momencie Polska jest w tyle w Europie, jeżeli chodzi o sporty balonowe. W tej chwili mamy w kraju około 200 zarejestrowanych balonów – dla porównania w Szwajcarii czy w Niemczech jest ich około 3000, 4000. Trzeba powiedzieć, że to nigdy nie będzie sport masowy, to zawsze będzie zajęcie elitarne ze względu na koszty i wymagania.

Aby być pilotem balonu, trzeba skończyć odpowiednie kursy, zdać egzamin państwowy, a później tak latać, aby te uprawnienia przedłużać.  Takie kursy dla pilotów odbywają się rzadko – są to przeważnie dwa kursy w roku. Mam nadzieję jednak, że ten sport będzie się rozwijać, bo to lot balonem to bardzo wyjątkowo przygoda, którą każdy powinien przeżyć przynajmniej raz w życiu!