Jak zrobić piwo? Gatunki piwa i sekrety domowego warzenia

Dlaczego piwo stało się takim kultowym napojem? Ciężko do końca to stwierdzić. Może chodzi o w miarę łatwą dostępność składników i względnie szybki proces warzenia? A może chodzi po prostu o niezwykłe walory smakowe, które w połączeniu z niewielką ilością alkoholu stanowiły (i nadal stanowią) dobrą alternatywę dla innych płynów gaszących pragnienie? Przyjrzyjmy się temu, co sprawia, że piwo jest takie wyjątkowe.

# Piwo koncernowe a kraftowe

Piwo może pochodzić zarówno z dużych koncernów, małych browarów rzemieślniczych (kraftowych), a także z browarów restauracyjnych czy domowych. Czasami zdarza się też tak, że piwowarzy nie posiadają swojego sprzętu, ale posiadają autorską recepturę, i korzystają z gościnności innych browarów – jest to tzw. browar kontraktowy.

Ciągły rozwój branży browarniczej (zwłaszcza w Polsce) wskazuje, że rynek wciąż nie jest jeszcze nasycony, a konsumenci są otwarci na kolejne eksperymenty.

Poniżej zebraliśmy kilka, najważniejszych informacji o piwie i jego degustowaniu dla początkujących. Zacznijmy od sposobu fermentacji.

# Piwo dolnej czy górnej fermentacji

Obecnie piwa produkowane są na dwa różne sposoby z użyciem dwóch rodzajów drożdży – górnej i dolnej fermentacji. Drożdże piwowarskie górnej fermentacji fermentują w wyższej temperaturze, dolne – w niższej. Czystszy profil dają drożdże dolnej fermentacji. Ze względu na rodzaj fermentacji wyróżniamy dwie rodziny piw:

• Ale (piwo górnej fermentacji). Przykładowe gatunki: APA (american pale ale), stout, bitter

• Lager (piwo dolnej fermentacji). Przykładowe gatunki: pils, koźlak, porter bałtycki, marcowe

Poszczególnych gatunków piw jest całe mnóstwo i wciąż powstają kolejne wariacje, często będące autorskimi pomysłami piwowarów. W dalszej części artykułu opisujemy niektóre z nich.

---

# Co wpływa na smak piwa?

Oprócz użytych drożdży na smak piwa wpływają m.in.:

1. Słód

To podstawowy składnik piwa i to on decyduje w dużej mierze o jego charakterze. Słody dzielimy na wyprodukowane z jęczmienia, pszenicy, żyta czy owsa. Największą grupę stanowią słody jęczmienne. W każdej z tych grup możemy wyróżnić słody karmelowe, palone i inne specjalne. Słody specjalne powstają w wyniku prażenia słodów podstawowych.

2. Chmiel

Rodzaj i ilość użytego chmielu wpływa na goryczkowość piwa. Może być on stosowany jak przyprawa przy produkcji piwa, ale nie zawsze tak się dzieje. Przy niektórych stylach takich jak np. ipa chmiel odgrywa bardzo ważną rolę i buduje profil piwa. Oprócz goryczki może wnosić specyficzny aromat i smak. W zależności od użytych chmieli może to być aromat kwiatowy, ziemisty, cytrusowy, owoców tropikalnych a nawet białych owoców jak np. winogrona i wiele innych.

3. Woda

Wbrew pozorom, woda wodzie nierówna. Twardość, alkaliczność, zawartość magnezu czy żelaza mogą wpływać na smak piwa. Niektórzy piwowarzy twierdzą nawet, że jest to najważniejszy składnik, który stanowi o jego jakości.

4. Ekstrakt brzeczki nastawnej

To ekstrakt słodowo-chmielowy. Ilość dodanego ekstraktu wpływa na ciężar piwa, intensywność aromatu, zawartość alkoholu i barwę piwa.

5. Zawartość alkoholu

To w oczywisty sposób wpływa na smak piwa. Mocne piwa dłużej fermentują, wraz z przerabianiem przez drożdże cukrów zawartych w brzeczce wzrasta poziom alkoholu.

6. Składniki dodatkowe

Niektóre gatunki piw mogą mieć w składzie takie składniki jak miód, owoce czy przyprawy wpływa to znacząco na profil aromatyczno-smakowy piwa.

 7. I reszta…

O której wolelibyśmy nie wspominać, ale niestety zdarza się, że browary (zwłaszcza te większe) dodają do swoich produktów substancje, które obniżają jego jakość: grys kukurydziany i biały ryż (zamiast słodu), syropy, barwniki, przciwutleniacze, aromaty czy konserwanty. Prawo pozwala na to, żeby nie podawać składu na etykiecie piwa i często jest to wykorzystywane, aby ukryć prawdziwą recepturę.

---

# Jakie są podstawowe gatunki piwa?

Piwa dolnej fermentacji to m.in.:

• Pilzner

Jeden z popularniejszych gatunków piwa. Wyróżnia się wysoką klarownością, wysoką zawartością aromatycznego chmielu, gładkim, czystym kwiatowym aromatem i wytrawnym posmakiem. Dwie główne odmiany to pilzner czeski i pilzner niemiecki. Oba cechuje jasna barwa oraz szlachetna goryczka i ziołowy posmak.

• Marcowe

Piwo to od pilznera różni większa treściwość, mniejsza goryczka, użycie ciemniejszych słodów i większa moc alkoholu. Słodowość piwa wyraźnie zauważalna jest w smaku, gdzie zdecydowanie tonuje gorycz szlachetnych i aromatycznych odmian chmielu..

• Koźlak

Piwo o dużej zawartości alkoholu i ekstraktu. Z tego powodu koźlaki są piwami treściwymi z umiarkowanym nasyceniem. Ich barwa charakteryzuje się jaśniejszą lub ciemniejszą tonacją bursztynową. Koźlak zawiera wyraźne nuty słodowe oraz niski do średniego poziom chmielu..

Piwa górnej fermentacji to m.in.:

• Pszeniczne

Różne odmiany i style piw pszenicznych łączy kilka wspólnych cech: warzone są one przy użyciu drożdży górnej fermentacji, ze słodów pszenicznych oraz jęczmiennych. W zapachu wyraźnie wyczuwalne są goździki, dojrzałe banany i pszenica. Profil aromatyczno-smakowy uzupełniają nuty cytrusowo-kwaskowe, waniliowe i korzenno-owocowe..

• Witbier

Pszeniczne piwo, które odznacza się wyraźnym charakterem korzenno-zbożowym ze słodko-wytrawnym cytrusowym posmakiem. Czasami aromat i smak wzbogaca dodatek kolendry, imbiru, cynamonu lub niektórych odmian pieprzu. Witbier fermentowany jest z użyciem specjalnych szczepów drożdży podkreślających cytrusowy charakter piwa. Jest to piwo lekkie, niefiltrowane, niezwykle orzeźwiające.

• American India Pale Ale

Charakteryzuje się użyciem amerykańskich chmieli i drożdży, co nadaje piwu cytrusowo-owocowego profilu w smaku i aromacie. Ponadto piwa warzone w stylu AIPA cechuje wyrazista goryczka.

---

# Jak zrobić piwo? Domowe warzenie krok po kroku

Wielu już próbowało i prawie każdy zgodzi się z tym, że „praktyka czyni mistrza”. Zdobywając doświadczenie, metodą prób i błędów, z pewnością po pewnym czasie uda się osiągnąć cel i uwarzyć idealne piwo. Można również skorzystać z rad specjalistów i odbyć kurs warzenia piwa – to świetne rozwiązanie dla początkujących piwowarów.

Jednym ze sposobów warzenia piwa domowym sposobem jest metoda zacierania. Można ją podzielić na kilka charakterystycznych etapów.

1. Ześrutowanie słodu

Proces rozpoczyna się od ześrutowania słodu. To czynność, która ma ułatwić wodzie dostęp do zawartej w słodzie skrobi. Słodu nie wolno zmielić zbyt mocno ani zbyt słabo. Optymalna grubość wyglądem przypomina kaszę jęczmienną.

2. Zacieranie

Następnie przechodzimy do zacierania. Po dodaniu słodu do wody, skrobia zamieniana jest na cukry proste. Na tym etapie kluczowe jest podgrzewanie powstałej mieszanki do odpowiednich temperatur z zachowaniem wskazanych przerw. Na zakończenie procesu przeprowadza się tzw. próbę jodową.

3. Filtracja

Jeżeli zacier pod wpływem jodowego wskaźnika skrobi nie zmieni koloru (wynik negatywny), można rozpocząć filtrację. Ciecz, którą przygotowujemy powinna być klarowna. W tym celu wykorzystujemy kadź filtracyjną, aby oddzielić nierozpuszczalne resztki ziarna.

4. Warzenie

Po otrzymaniu brzeczki, doprowadzamy ją do temperatury wrzenia i gotujemy przez około godzinę. Tak odbywa się warzenie.

5. Schładzanie

Do gotującej się brzeczki dodajemy chmiel. Pierwszą dawkę chmielu wrzuca się zwykle na początku gotowania. Po upływie około 60 minut całość należy bardzo szybko schłodzić, dbając przede wszystkim, aby brzeczka nie została zanieczyszczona przez różnego rodzaju bakterie i owady, na które w tym momencie staje się szczególnie narażona. Kolejny etap przygotowywania piwa domowym sposobem wiąże się z dodaniem drożdzy. Brzeczkę przed lub po dodaniu drożdży należy mocno napowietrzyć, aby dostarczyć drożdżom odpowiednią ilość tlenu do namnażania. Drożdże można rozsypać na powierzchni cieczy, choć lepszą praktyką jest ich wcześniejsza rehydratacja czyli wymieszanie drożdży ze sterylną wodą przed dodaniem do brzeczki.

6. Fermentacja

Ostatnie etapy przygotowywania piwa to fermentacja oraz rozlew, związany także z refermentacją, której celem jest nagazowanie piwa zamykanego w butelce.

 Do przygotowywania piwa domowym sposobem zazwyczaj wykorzystuje się słód, chmiel, drożdże piwowarskie oraz ekstrakt słodowy (lub glukozę). Można też skorzystać z gotowego półproduktu. Brewkit to nachmielony ekstrakt słodowy, który wyglądem i konsystencją przypomina gęsty syrop. Warzenie piwa z brewkitu z pewnością nie zadowoli miłośników eksperymentowania i smakoszy, którzy lubią mieć wpływ na smak wytwarzanego w domowej produkcji piwa. Z pewnością jednak sprawdzi się dla początkujących.

# Jak zostać kiperem?

Podobnie jak sommelier, który wie wszystko o winie, tak profesjonalny kiper to specjalista, który zawodowo zajmuje się degustacją i oceną napojów alkoholowych, w tym piwa. Za pomocą zmysłów potrafi sklasyfikować poszczególne rodzaje piwa i ocenić ich jakość. W pracy kipera z pewnością potrzebne są określone predyspozycje. Taka osoba powinna wyróżniać się szczególną wrażliwością, która z łatwością pozwoli jej wychwycić niuanse smakowe i zapachowe poszczególnych piw. Najważniejsza jest jednak wiedza.

Chcesz dowiedzieć się o piwie więcej i wziąć udział w zajęciach prowadzonych przez doświadczonego kipera? Wybierz się na Piwny Kurs Degustacyjny – tam prawdziwi miłośnicy piwa pokażą Ci jak rozróżniać poszczególne gatunki i czym je przegryzać, by smakowały najlepiej. To solidna dawka informacji, które pozwolą Ci zabłysnąć w towarzystwie i jeszcze lepiej radzić sobie w świecie złocistego (i nie tylko złocistego) trunku.

# Piwo a kultura

Historia piwowarstwa sięga czasów starożytnych i od tego czasu przeplata się z historią ludzkości na wszystkich jej etapach. Bogate dziedzictwo sprawia, że istnieje wiele rytuałów związanych z piciem piwa: podawanie w kuflach, odpowiednia ilość piany, unoszenie i uderzanie kuflami z pozdrowieniem swoich towarzyszy. Kto z nas nie zna tych obyczajów?

Oglądając filmy często natykamy się na sceny „przy piwie”. I nie są to tylko filmy historyczne. Bohaterowie „Gry o Tron” co rusz widywani byli w karczmach, popijając „Ale”. W serii książek o Harrym Potterze natykamy się na postaci spożywające kremowe piwo (oczywiście bezalkoholowe), a polski bohater sitcomu – Ferdek Kiepski – nie rozstawał się z swoim ulubionym „Mocnym Fullem”.

Piwo kojarzone jest z rozrywką, toteż browary chętnie sponsorują wszelkiego rodzaju festiwale, a nawet tworzą swoje własne – i tu świetnym przykładem jest Męskie Granie. Warto również wspomnieć o reklamach, które stają się na tyle kultowe, że slogany stają się częścią naszego codziennego języka np. „Whassup” Budweisera, „Chce się Ż” z kampanii Żywca, czy „Dobrze posiedzieć przy Żubrze”.

Więcej ciekawostek na temat piwa znajdziesz tutaj.

# Piwa bezalkoholowe i niskoalkoholowe

To fantastyczna alternatywa dla tych, którzy stronią od alkoholu, dla kierowców, czy kobiet w ciąży. Piwa bezalkoholowe zyskały na popularności stosunkowo niedawno i szturmem zawładnęły sklepowe półki. Aktualnie każda licząca się marka ma swój wariant bezalkoholowy i trzeba przyznać, że w wielu przypadkach naprawdę warto po niego sięgnąć – smakiem bowiem nie odbiega znacząco od piw tradycyjnych. Podobnie ma się kwestia z piwami niskoalkoholowymi. 1-2% piwo świetnie sprawdza się w różnych sytuacjach.

Należy nadmienić, że polskie browary świetnie sobie radzą w warzeniu piw z niską zawartością alkoholu. Ostatnio dwie polskie marki (Miłosław i Kormoran) zostały znalazły się na podium międzynarodowego konkursu w tej kategorii.

Jak powstaje piwo bezalkoholowe?

Jest warzone w taki sam sposób, jak jego alkoholowe odpowiedniki. Różnica polega na tym, że w określonym momencie fermentacja zostaje przerwana.

---

Podobne tematy:

		Prezent dla koleżanki lub kolegi. Niebanalne pomysły na różne okazje >> Wybór prezentu dla współpracownika to niełatwe zadanie. Dlatego podpowiadamy co kupić koleżance lub koledze z pracy na okrągłe 30,40 lub 50 urodziny, z okazji ślubu oraz na pożegnanie w pracy.
		Piwo - prawo, zwyczaje, ciekawostki z całego świata >> Wielkimi krokami zbliża się październik a wraz z nim tradycyjne niemieckie święto piwa Oktoberfest. To doskonała okazja, aby przedstawić Wam kilka piwnych ciekawostek nie tylko z Niemiec, ale z całego świata.
		Zmysłowe przyjemności – kursy kulinarne i degustacje alkoholu >> Kursy kulinarne to okazja do rozwijania zainteresowań i odkrywania nowych smaków. Swoje podniebienie możemy rozpieszczać również na inne sposoby - podczas degustacji wina lub whisky.
		Wszystkie smaki jesieni - kulinarny prezent >> Sezon aktywności na świeżym powietrzu zbliża się ku końcowi, ale mamy coś, co na pewno zaspokoi apetyt na wyjątkowe przeżycia. Kulinarne atrakcje to pomysł na spędzenie fantastycznych chwil i uczta dla podniebienia.
		Pomysły na długi weekend majowy z przyjaciółmi >> Wycieczki rowerem lub kajakiem, imprezy w mieście i zagraniczne wojaże - czas zrobić sobie wolne! Sprawdźcie nasze pomysły, jak razem z przyjaciółmi wykorzystać majówkę w mieście lub spędzić długi weekend za miastem.
		Ekstremalny czy kulturalny? Prezent dla taty pasujący do osobowości >> Wybierając prezent dla Taty powinniśmy skupić się na jego zainteresowaniach i szczególnych cechach osobowości. Zamiast zastanawiać się, co oryginalnego kupić na Dzień Ojca znajdź prezent idealnie dopasowany do osobowości TWOJEGO taty.
		15 pomysłów na wyjątkowy prezent dla Chłopaka >> Nastał wrzesień.. liście nabierają złocisto-bordowych barw, możemy już zbierać kasztany i wyciągać z szafy ciepłe swetry. To czas powrotu do szkoły i ostatnie chwile beztroski tych, którzy są na studiach. Nie możemy jednak zapomnieć o tym, że jest to też ostatni moment, żeby pomyśleć o prezencie na Dzień Chłopaka, który obchodzimy 30 września!